تاثیر کود بر خاک در دراز مدت

هر ماده شیمیایى که وارد محیط زیست مى شود، تأثیرات مخربى روى آن دارد. علف کش ها و سموم دفع آفات نیز به علت آن که از موادشیمیایى ساخته شده اند، از این امر مستثنى نیستند. این مواد در خاک تأثیر زیانبارى دارند و همچنین موجب تغییر رفتار پرندگان و گیاهخواران مى شوند.

 بیشتر علف کش ها به صورت اسپرى و به وسیله دستگاه مخصوص در زمین هاى کوچک و به وسیله هواپیما در مزارع بزرگ استفاده مى شوند. علف کش ها هر چند سریع علف هاى زائد را از بین مى برند اما در برخى موارد اگر به صورت درست و اصولى و با نظارت متخصصان استفاده نشود سبب صدمه دیدن گیاهان و دیگر موجودات مى شود.
* علف کش چیست؟
علف کش ها مواد شیمیایى هستند که براى از بین بردن علف هاى هرز استفاده مى شوند. سالانه میلیون ها لیتر علف کش در مزارع، باغ ها و حیاط و باغچه خانه ها استفاده مى شود. علف کش ها ممکن است روى گیاهان اسپرى شوند و یا در خاک و در کنار ریشه گیاه قرار گیرند و انواع گوناگونى دارند که بنا به نوع گیاهان منطقه و شرایط آب و هوایى و همچنین میزان علف هاى هرز از انواع مختلف استفاده مى شود. علف کش ها بیشتر به دو نوع مشخص و کلى تقسیم بندى مى شوند. در نوع علف کش، تنها علف هاى هرز مشخص و معینى را از بین مى برد و تأثیرى بر دیگر علف هاى هرز که از نوع دیگرى باشند ندارد و در نوع کلى همه علف هاى هرز از بین مى روند.
* آفت کش ها و تأثیر بر خاک
علف کش ها به سبب داشتن موادشیمیایى بر روى موجودات خاکى نیز تأثیر مى گذارند. این موجودات که در لایه هاى کم عمق زمین قرار دارند بیشترین تأثیر را از این مواد مى گیرند. وجود این موجودات در خاک سبب مى شود که خاک حاصلخیزى خود را از دست ندهد و خاک تبدیل به «خاک مرده» نشود.
* آفت کش ها و سلامت انسان
مشکل دیگرى که علف کش هاى شیمیایى دارند تأثیر بر سلامت انسان است. این تأثیر زمانى بیشتر است که به طور دستى و با استفاده از سمپاش به وسیله کشاورز انجام شود. استفاده از ماسک و دستکش مخصوص در هنگام استفاده و همچنین شست وشوى دست ها پس از استفاده مى تواند به کاهش ابتلاى انسان به ناراحتى هاى پوستى ناشى از این آفت کش ها کمک زیادى بکند.
* زمان و مقدار استفاده از آفت کش ها
زمان استفاده از آفت کش ها در تأثیر آنها مؤثر است. به عنوان مثال سمپاشى باید در مواقعى باشد که بارندگى نباشد تا سموم جذب گیاه شوند و با باران یا باد در فضاى اطراف پراکنده نشوند. همچنین مقدار مصرف سموم نیز باید مشخص باشد. استفاده بى رویه از آفت کش ها و سموم شیمیایى نه تنها به گیاه ضربه مى زند بلکه سبب ناراحتى هاى پوستى و تنفسى نیز مى شود.

استفاده‌ی بی‌رویه از کودهای شیمیایی موجب اختلال درفعالیت‌های بیولوژیک، بیوشیمیایی و فیزیکی خاک و ازسویی خسارات ناشی از تجمع نمک حاصل از کوددهی بیش ازحد می‌شود که می‌توان با مدیریت زراعی صحیح  وضعیت موجود را تا حد بسیاری کنترل کرد.
کاهش کارآیی قارچ میکوریزها و ازسویی مصرف بی‌رویه‌ی کودهای فسفره درعرصه را می‌توان دوعامل مهم درکاهش جذب عناصر کم‌مصرف مانند روی دانست. استفاده مداوم از کودهای شیمیایی رایج درخاک‌های زراعی منجر می‌شود تا فعالیت باکتریایی و ازسویی حاصل‌خیزی خاک به‌شکل محسوسی کاهش پیداکند، هم‌چنین کاهش فعالیت کرم‌های خاکی یکی دیگر ازعواقب مهم مصرف بی‌رویه‌ی کودهای شیمیایی به علت تغلیظ بیش ازحد نمک درخاک گزارش شده است.
با توجه به آن‌که درتهیه‌ی کودهای شیمیایی، از سوخت‌های فسیلی به میزان بسیاری مصرف می‌شود بنابراین مصرف بی رویه‌ی این کودها و سایر موادشیمیایی منجر به آلودگی آب، خاک و کاهش کیفیت تولیدات کشاورزی می‌شود.
متاسفانه امروزه وجود میزان قابل توجهی از کود وسموم شیمیایی درآب‌های مزارع کشاورزی منجر به آلودگی منابع آب و خاک درکشور شده است.
کودهای شیمیایی ازیک سو باعث تغییر درغلظت املاح خاک و ازسوی دیگر به علت خاصیت اسیدیته و قلیایی باعث تغییراتی در PH خاک می‌شوند، این تغییرات نیز منجربه رسوب یا انحلال عناصر کم‌مصرف ازطریق تأثیر بر واکنش‌های موازنه‌ی آن‌ها درخاک می‌شود. دراین نظام علاوه‌برموجودات خاکزی، گیاهان نیز تحت تأثیر کودهای شیمیایی قراردارند؛ درکودهای مختلف شیمیایی ترکیباتی وجود دارد که سبب مسمومیت گیاه می‌شوند، دراین رابطه می‌توان به سولفید و سولفات آهن، سولفید کلسیم، سولفید و سولفات روی اشاره کرد.
هم‌چنین مصرف بیش ازحد کودهای شیمیایی درمناطق خشک منجر به افزایش عنصرسدیم درخاک شده که خود عامل مهمی در مسمومیت ریشه‌ی گیاه محسوب می‌شود.

هرساله میلونها تن کودهای مختلف شیمیایی درکشورایران جهت افزایش تولید ، ارتقا عملکرد و افزایش بازده تولید محصولات کشاورزی مورد استفاده قرارمیگیرد.

همانطورکه می دانید کودهای ازته منجربه رشد رویشی گیاه وبافتهای سبزینه ای آن شده درنهایت رشد گیاه را تسریع می کنند.متأسفانه قانونی که مدتی است به فراموشی سپرده شده قانون اعتدال ومیانه روی است . مصرف بی رویه کودهای ازته با تصور اینکه رشد وعملکرد را افزایش خواهد داد هرساله خسارات جبران ناپذیری برمنابع آب، خاک وبه ویژه سلامتی جامعه وارد می سازد. کشاورزان به عنوان تأمین کننده های غذای جامعه دربرابرعواقبی که عوارض نامطلوب مصرف بی رویه این کودهای شیمیایی برجامعه باقی می گذارند مسئول می باشند.

کودهای ازته پس ازقرارگرفتن درخاک به صورت نیترات درآمده وبرای گیاه قابل جذب میشوند .اگرکوددهی بیش ازنیازگیاه باشد افزایش جذب نیترات توسط گیاه به وجود می آید. این در حالی است که همزمان این نیترات در گیاه

به مصرف نرسیده درنتیجه تجمع نیترات حاصل می شود.

عوارض تجمع نیترات درخاک

اگر بافت خاک سبک بوده ، بارندگی های متناوبی هم صورت گیرد، منجربه شسته شدن نیترات ازخاک وتجمع درآبهای زیرزمینی میشود که درنهایت منجربه آلودگی آب چاه ها وقنوات خواهد شد.

جذب نیترات دراواخربهاربه حداکثرمقدارخود میرسد ولیکن دراواخرپائیزبه حداقل مقدارخود رسیده درنتیجه درفصل پائیزتجمع نیترات درخاک اتفاق می افتد.

ازاین رو به کشاورزان توصیه میشود جهت جلوگیری ازشسته شدن وورود آن به آبهای زیرزمینی کشت های زمستانه درپائیزانجام شود ویا اینکه ازگیاهان پوششی تا بهارآینده استفاده شود.